SSD nedir

SSD sürücü nedir? Yazı Güncelleme: 24/04/2016

SSD nin uzun yazılışı Solid State Drive yani Katı Hal Sürücü olarak Türkçeleştirilebilir. Bazıları Solid Sata Disk olarak da söylemektedir fakat doğrusu Solid State Drivedır. Çünkü ortalıkta disk olacak bir parça bulunmamaktadır. İçlerinde mekanik parça bulunmamaktadır. SSD disk yerine de SSD sürücü demek daha doğrudur.

Bilgisayarınız yavaşladı mı? Açılması 5 dakika gibi uzun süreler mi alıyor.
İşte bilgisayarınızın hızlanma zamanı gelmiş. Peki nasıl hızlandıracağız?

Bilgisayar ister masaüstü ister dizüstü olsun hızını belirleyen en temel parçalardan birisi harddisktir.

Harddiskin veri okuma ve yazmadaki hızı artık yavaş kaldığı için diğer parçalar (işlemci, ram) hızlı bile olsa performans düşmektedir.

Bilgisayarlarda bulunan harddiskte içinde motor tarafından dönderilen plaklar üzerine bilgiler depo edilmektedir. Bu disklerin dönme hızı laptoplarda masaüstü bilgisayarlara göre düşüktür.

Okuma ve yazma sırasında parçalı bilgiler varsa bunları bularak size sunabilmesi de zaman kaybını artırmaktadır. Normal disklerde veri erişimi 15 milisaniye iken SSD sürücülerde 0.1-0.2 milisaniye civarındadır. Buda veriye 40 kat daha hızlı erişimi demektir.

Windows 7 ve daha sonraki işletim sistemlerinde performans bilgileri ve araçları kısmında harddisk veri aktarım hızınızı test ettiğinizde sonucun 7.9 değerlerine ulaştığını göreceksiniz.

Bilgisayarınızı hızlandırmanız için artık SSD sürücüye terfi etme zamanınız gelmiş demektir.
Aşağıdaki videoda SSD ile HDD karşılaştırmasını yapmıştır.

SSD nasıl çalışır?

SSD sürücüler flash disklere benzer. İçerisinde çiplerde bilgi depo edilmektedir. Buna NAND flash yongası denilmektedir. SSD Sata bağlantı birimi ile bağlanmasından dolayı çok hızla çalışmaktadırlar.

SSD nin avantajları nelerdir?

1. Harddisk sesi duymazsınız.

Harddisk çalışırken dosyaları açmaya çalıştığınızda çeşitli tıkırtılar gelir. Bundan rahatsız olabilirsiniz. Özellikle gece sessiz bir ortamda bu tıkırtı sesleri rahatsız edebilir. SSD de ise dönen bir motor olmadığı için tıkırtı sesleri de gelmeyecektir.

2. Daha güvenli veri saklar.

Normal darddiskler içerinde mekanik parça bulunduğu için çarpma ve düşme gibi durumlarda bozulabilmektedir. SSD ise dönen bir motor olmadığı için daha dayanıklı ve güvenlidir.

3. Laptop pil performansını artırır.

SSD ler daha az elektrik tüketir. Laptoplarda özellikle pil performansı önemlidir. SSD ler normal harddisklerden daha az elektrik enerjisi tüketirler. Normal diskler 15 Watt güç tüketirken SSD sürücü ortalama 1 Watt güç tüketir. (0.6 W Boşta - 1.5 W Okuma - 2 W Yazma)

4. Açılma ve kapanma süresi kısalır

Bilgisayarınızın açılış süresini kısaltır. SSD ile çalışan bilgisayar içerisinde yüklü programlara göre değişmekle beraber yaklaşık 10 saniye gibi bir sürede açılmaktadır. Mekanik diske sahip bilgisayarlarda ise açılışın 1-5 dk arasında olmasını normal bir süredir.
Bu süre aynı zamanda internete bağlanma, oyunlarda ve diğer programların açılış süresine de etki etmektedir.

5. Dosya kopyalama hızında artış sağlar.

SSD şuan 500 MB/s gibi okuma ve yazma hızlarına ulaşmıştır. Buda dosya kopyalama hızını artırmaktadır. Bu kopyalama kendi içerisinde olduğunda geçerli olmaktadır. SSD den flash diske dosya gönderirken süre olarak bir fark görmezsiniz. Burada hızı sınırlayan flash diskin hızıdır.

6. Laptop ağırlığında azalma olur.

Laptop ağırlığının çok önemli olduğunu söylemek gerekir. Sürekli seyahat eden bir kişi için 100 g bile önemlidir. İşte SSD normal disklere göre ağırlık olarak daha azdır. SSD nin ortalama 80 gram ağırlığı vardır.

7. SSD disk daha çevrecidir.

Elektrik tüketiminin, üretilen ısı ve sesin azlaması SSD diskleri daha çevreci yapmaktadır.

8. Laptopun ısınmasını azaltır.

SSD ısınma problemini azaltmaktadır. Daha az güç tüketimi daha az ısınma demektir. Buda ısınma problemlerinin azalmasını sağlayacaktır.

SSD nin dezavantajları nelerdir?

1. Fiyatları oldukça yüksek

Şuan için SSD fiyatları oldukça yüksek seyretmektedir. Örneğin 120 Gb lik bir SSD 200 TL civarında fiyatları vardır. Buda herkesin kullanabileceği bir seviyede değildir.

2. Kapasitesinin düşük oluşu

Bilgisayarınıza 1TB lık bir hardisk yerine aynı büyüklükte bir SSD takmanız şuan için mümkün değildir.

3. Sürekli veri yazma ve silme kullanım ömrü kısaltır.

Bir SSD üzerine 10.000 - 15.000 okuma yazma ömrü vardır. Buda kullanım ömrünün bir sınırı olduğunu gösterir. Eğer süreli dosya silme ve yükleme işlemi yapıyorsanız (Film, müzik ) kullanım ömrünü çabucak bitirirsiniz.
SSD kullanım süresi çok iş yükü olan bir kişi için ortalama 5 yıl, az iş yükü olan bir bilgisayarda 10 yıl civarındadır. Zaten bir bilgisayar ortalama 5 yıl içerisinde demode olmaktadır. Çoğu kişi için çokta önemsenecek bir zaman değildir.

4. Manyetik alan ve statik elektriğe duyarlıdır.

Manyetik alan ve statik elektriğe karşı HDD disklerden daha dayanıksızdır.

Satın almadan önce nelere dikkat etmeliyim?

1. SSD diskin bilindik markalar olmasına dikkat edin.

OCZ, ADATA, Kingston ve Transcend en çok tercih edilen markalardır.

2. SSD bellek yonga tipine dikkat ediniz.(MLC yada SLC)

Kapasitesi aynı olup arasında büyük fiyat varkı olan SSD'ler bulmanız da olası. Bu SSD'lerin arasında en önemli fark genelde SLC (Single Level Cell) ve MLC (Multi Level Cell) kullanmaları oluyor. MLC'ler genelde daha ucuz, yüksek kapasiteli ve büyük veri yığınlarını saklamakta iyiyken SLC'ler ise daha pahalı ve veri yazmada daha hızlıdır. Ayrıca SLC'ler fiziksel anlamda da daha dayanıklı disklerdir ve daha az enerji tüketirler.

3. Okuma ve yazma hızlarına dikkat ediniz.

Alacağınız SSD harddiskin okuma ve yazma süreleri gibi teknik verilerini incelemeyi unutmayınız.

4. Fiyat performans oranına dikkat ediniz.

Alacağınız SSD işletim sistemi için kullanıyorsanız çok fazla kapasitelerde almanıza gerek yoktur. İşletim sistemi ve önemli dosyalar için 120 Gb lik bir disk alanı yeterli olacaktır. Gerisi sizin ekonomik durumunuza kalmıştır. Diğer dosyalarınızın harici bir diskte saklamanız daha mantıklı olacaktır.

5. "Trim" desteğinin dikkat ediniz.

trim desteğini ne olduğunu merak ediyorsanız Trim desteği nedir? başlığını inceleyiniz.

6. Bağlantı noktalarına dikkat ediniz.

Şuan pek kalmadı ama laptopunuz çok eski ise IDE bağlantılı harddisk kullanıyor olabilirsiniz. Eğer alacağınız harddisk SATA bağlantı noktasına sahipse bağlantı sağlayamazsınız.

Ayrıca SATA3 olarak aldığınız bir SSD eski SATA1 bağlantı noktasını da desteklemeyebilir.

SSD disk için hangi performans ayarları yapılmalıdır?

1. Disk birleştirmeyi kapatın.

SSD disklerde disk birleştirme işlemine gerek yoktur. Fiziksel disk olmadığı için verileri aramak için zaman harcamaz, veriye direkt ulaşır. Ayrıca disk birleştirme işlemi SSD diskinizin kullanım ömrünü kısaltacaktır.

2. Trim özelliğini kullanın

"Wear Levelling Algorithms" SSD üzerine yazılacak veriler bütün hücrelere aynı oranda kullanılacak şekilde yazılır. Bütün hücreler eşit oranda kullanılacağı için belli hücrelerin erken bozulması engellenir.

SSD üzerinde zamanla veriler silinmiş olan verilerin üzerine yazılmaya başlanacaktır. Bu işlem eski silinmiş verilerin üzerine veri yazmak şeklindedir. Bu olay SSD nin performansını düşüren bir faktördür. Trim yada çöp toplama işlemi sayesinde performans kaybı yaşamadan SSD diskinizi kullanabilirsiniz.

Çöp Toplama işlemi SSD nin olması gereken bir özellik olması yanında işletim sisteminin de bu özelliği desteklemesi gerekmektedir. Şuanda Windows 7 ve yeni sürümleri, Server 2008, MacOS 10.7 ve Linux yeni sürümlerinde TRIM kullanılabilmektedir.

Trim özelliğinin çalışıp çalışmadığını nasıl kontrol edebilirim?

1. Komut İstemi penceresi açın.

Başlat düğmesini > Arama kutusuna "CMD.exe" yazın > "CMD"yi sağ tıklatın ve "Yönetici olarak çalıştır"ı seçin

TRIM komutunun kontrol etmek için "fsutil behavior query disabledeletenotify" yazın ve enter'a basın

DisableDeleteNotify = 1 (Windows TRIM komutları devre dışı)

DisableDeleteNotify = 0 (Windows TRIM komutları etkin)

TRIM komutunu etkinleştirmek için "fsutil behavior set disabledeletenotify 0" yazın ve enter'a basın.

TRIM komutunu devre dışı bırakmak için "fsutil behavior set disabledeletenotify 1" yazın ve enter'a basın.

Eğer TRIM özelliği çalışmıyor ise HDDErase gibi programlar kullanarak, performansınızı artırabilirsiniz. Bu programları SSD ile beraber verilebilmektedir. Bu programları arada sırada çalıştırmanız da fayda olacaktır.

3. Windows Disk Caching (Windows Disk önbellekleme) kapatın.

Denetim Masası > Sistem > Aygıt Yöneticisi > Disk Sürücüleri > SSD yi seçip, çift tıklayın.

İlkeler kısmında ''Windows aygıtta önbelleğe yazma arabelleğini temizlemeyi kapat'' kutucuğunu işaretleyin.

Geçerli olması için bilgisayarınızı tekrardan başlatın.

UYARI: Bu seçeneğini kapatmak, beklenmedik bir güç kaybı karşısında veri kaybı oluşturabilir. Laptop için elektrik kesintisi problemi çok çok az olacağı için problem olmayacaktır.

4. Windows Disk Caching (Windows Dizinleme) kapatın.

Windows hızlı bir şekilde arama yapabilmek için dizin oluşturarak veri tabanına kaydeder. Dizinler oluşturulması sırasında arka planda sistem kaynaklarını kullanmaktadır.
SSD olduğu için Windows dizinleme hizmetini kullanmayabilirsiniz. Arama sırasında çok uzun süre geçmeyecektir.
Bu hizmeti kapattığınızda arama özelliğini yine kullanabileceksiniz.

Bilgisayarım > Sağ tıkla > Yönet > Hizmetler ve Uygulamalar > Çift tık > Hizmetler > Çift Tık > Windows Search > Çift tık > Başlangıç Türü: Devre Dışı

5. Uyku Modunu Kapatma

Bilgisayarınızda hiçbir işlem yapmadığınızda otomatik olarak uyku moduna girer ya da siz bilgisayarı kapatmak yerine uyku moduna alabilirsiniz.
Uyku modu bilgisayarın enerji tüketimini azaltmanın yanı sıra hızlı açılış sağlamak için tercih edilmektedir.
SSD takılı bilgisayarda uyku modunu kapatarak belleğiniz kadar (4 GB ram kullanıyorsanız 4 GB lik alan) tasarruf edebilirsiniz. Bu alan sürekli kullanılmayacağı için SSD nin kullanım ömrünü de uzatmanız söz konusudur.
Ancak artık uyku modunu kullanamazsınız.

Uyku modunu kapatmak için

Başlat > cmd yazın
cmd ikonunu sağ tıklayarak "Yönetici olarak çalıştır" ı seçin gelen onay yerine evet deyin.
CMD içerisinde "powercfg -h off " yazarak entere basın. Artık uyku modu ve kullandığı dosya silinmiş olacaktır.

Uyku modunu açmak için bu sefer "powercfg -h on" yapmanız yeterlidir.

6. SSD Optimize programlarını kullanın

SSD sürücünüzü üreten firma tarafından geliştirilen optimize programları kullanabilirsiniz.

Bu programlar sayesinde SSD bilgilerine ulaşabileceğiniz gibi, gerekli ayarları da kolayca yapabileceksiniz. Bu sayede SSD den en fazla performansı da almanız mümkün olacaktır. SSD trim işlemlerini bu araçlar sunmaktadır.

AData SSD Toolbox Tüm Adata SSD ürünleri için kullanılabilmektedir. 2.3.1 versiyonu İndir
Corsair SSD Toolbox Trim ve Raid0 işerini yapabilirsiniz. 1.2.3.5 versiyonu İndir
Intel SSD Toolbox İndir
Samsung Magician versiyon 4.9.5 İndir
SanDisk SSD Dashboard İndir
Toshiba SSD Utilities versiyon 2.00 İndir

Maalesef Kingston SSD ile ilgili herhangi bir araç geliştirmemiştir.

7. BIOS ayarlarını kontrol edin

SSD bağlı olad SATA bağlantısının AHCI olmasını sağlayın.

Bunun için BIOS ekranında Advenced sekmesinde SATA mode selection kısmında AHCI modunu seçiniz.

8. Sistem geri yüklemeyi kapatabilirsiniz. (Optimal)

Sistem geri yükleme eğer çok kullanmıyorsanız kapatabilirsiniz. Sizin için SSD de azda olsa fazladan kullanabileceğiniz alan oluşturmuş olursunuz. Eğer SSD alanınızda boş alanınız fazla kalmadı ise size alan kazandıracaktır.

Uyarı: Sistem geri yüklemeyi kapatırsanız, sistemi önceki tarihlere geri yükleme işlemini bir daha yapamazsınız.

9. Sanal Bellek miktarını azaltabilir veya kapatabilirsiniz. (Optimal)

Windows programların çalıştırılması için Bellek (Ram) kullanır. Ancak fiziksel ram yeterli olmadığı durumlarda sanal ram (Harddisk) kullanır. Eğer sisteminizde yeterli ram varsa (8 GB ve üzeri) harddiski ram olarak kullanmasını azaltabilir ya da tamamen engelleyebilirsiniz.

Sanal ram harddisk üzerinde belirli bir alanı kaplayacaktır. İşletim sisteminin kurulu olduğu C dizininde pagefile.sys dosyası sanal ram için oluşturulmuş dosyadır.

Sanal belleği ayarlamak için;
Bilgisayarım sağ tık özellikler > Gelişmiş sistem ayarları > Gelişmiş > Performans > Gelişmiş sekmesi > Sanal bellek > Değiştir > Özel boyut
Başlangıç ve en büyük boyuta 0 yazarak ayarla derseniz sanal belleği kaldırmış olursunuz.
Başlangıç ve en büyük boyutu istediğiniz değer vererek ayarla dedikten sonra sistem yeniden başlattığınızda istediğiniz değerler oluşacaktır.

Uyarı: Sanal ram kapattığınızda aynı anda çok fazla program çalıştırmakta zorluk çekecektir.

Daha fazla SSD Optimizasyon ayarı için tıklayınız.

Laptoplarda SSD diski nasıl kullanılabilir?

Masaüstü bilgisayarlarda bağlantı ve yer sıkıntısı yaşamadan SSD ilave etmeniz mümkün ancak iş laptoplara geldiğinde yer problemi ortaya çıkmaktadır. Ayrıca SSD kapasite olarak HDD kadar sizi tatmin etmeyecektir. Laptoplarda özellikle yer ve bağlantı problemi bulunmaktadır.

1. Çözüm

1 TB lık harddiskinizi sökerek yerine 120-240 GB lik SSD disk takabilirsiniz. Çıkan harddiskinizi de kutu alarak harici disk olarak kullanmanız mümkündür.

2. Çözüm

Laptobunuzun DVD rom kısmını sökerek, buraya SSD takabilirsiniz. SSD nin DVD yerine takılabilmesi için aparatlar satılmaktadır. Google da SSD DVD aparatı şeklinde aratmanız durumunda çeşitli modeller çıkmaktadır. Yurt dışından 4 $ civarında getirmeniz mümkündür.

Performans sağlamak için Windows işletim sisteminin SSD ye kurulu olması gerekmektedir. Bu durumda DVD yerinizi kullanamayacaksınız.

3. Çözüm

Eski laptoplarda bulunan PCMCIA yuvasına uygun SSD diskler satılmaktadır. Ancak bu eski teknoloji olduğu için sizi tatmin edeceğini düşünmüyorum.

Soru: Eski işletim sisteminde çok önemli bilgilerimi nasıl SSD diske aktarabilirim?

Eski diskinizdeki işletim sistemini SSD sürücü ile beraber gelen imaj alma programı ile veya internetten bulabileceğiniz Acronis benzeri imaj alma programları ile yedekleyerek, daha sonra SSD sürücünüze aktarabilirsiniz.

SSD Yavaşlama Sorunu

SSD de zamanla beraber yavaşlama sorunu yaşayabilirsiniz.

Bu yavaşlamanın olası nedenleri

Eski tip SSD lerde disk yönetimi iyi olmadığı için yavaşlama olabilir.
Disk alanının çok az olması hız düşüşüne neden olabilir. (Boş alan % 30 altına düşmesi)
Ayarların düzgün yapılmaması neden olabilir. (Yukarıda SSD ile ilgili yapılması gereken ayarlar belirtilmiştir.)
BIOS ve anakart ayarların yanlış olması (Sata veya AHCI veri yolu yerine Ide olabilir.)

Yavaşlama nasıl ölçülebilir?

1. Windows denetim masasında bulunan performans bilgileri ve araçları sekmesinden derecelendirmeyi çalıştırarak ölçebilirsiniz.

2. Atto Disk Bachmark programı ile disk okuma yazma performansını ölçebilirsiniz.

SSD yavaşlamasına karşı ne yapılabilir?

Diskinizde gereksiz dosya varsa silin.

SSD disk tools programı varsa çalıştırın.